Voor demonstraties en tentoonstellingen heb ik in 2011 de Shuntastic ontworpen, een op een knikkerbaan gebaseerde rangeerpuzzel. Voor de Spreewaldbahn (opvolger van Mosduineroog) wil ik (natuurlijk) ook rangeren – sterke nog, 60 procent van het baanplan is daarvoor ontworpen – op een dusdanige manier dat er sprake is van spelen-met-zin, zoals ze bij FREMO zeggen.
Spelen met zin – Wat houdt dat nu precies in? Welke zaken komen daar bij kijken en welke variaties zijn mogelijk zodat het spel niet altijd op dezelfde wijze verloopt of afloopt. De klok, wagenkaarten en vrachtbrieven, waar is dat nu allemaal goed voor?
Laten we het spel eens uittekenen, vanuit het perspectief van een spoorbedrijf. Er worden vervoersmiddelen ingezet om reizigers en goederen te vervoeren. Voor het vervoer heb je dus reizigers, goederen en onder andere vervoersmiddelen nodig. Reizigers kopen een vervoersbewijs aan het loket, klanten van goederenvervoer hebben een contract en dienen vrachtbrieven in ter begeleiding van deze goederen. De klok is er altijd, maar in het spel is deze voor de dienstregeling. In het spel is een duidelijke rol voor de klok, die bepaalt wanneer er of op welke frequentie er gereden wordt en tevens deelt de klok de dienstverlening in voor het goederenvervoer, namelijk in de ochtend worden (goederen)wagens geplaatst bij klanten of spooraansluitingen vanuit de buurtgoederentrein en in de namiddag worden deze wagens weer verzameld om in buurtgoederentreinen te vertrekken.
Reizigersverkeer en de Spreewaldbahn – het reizigersverkeer is daarmee ook de simpelere variant voor het spel, een tweetal railbussen zal afwisselend het station bezoeken en op spoor I de reizigers ontvangen of afzetten. De reis is ook vrij simpel, vanuit het station vertrekt de reizigerstrein altijd naar het schaduwstation – indien er plaatst is. Er zal een twee-uursdienst worden aangehouden, dus elke twee uur een trein op het station. De reizigersdienst is daarmee ook getypeerd als volautomatisch, in tegenstelling tot de goederendienst. Maar daarover later meer. Voor de reizigersdienst zijn qua vervoersmiddel de BR VT 2.09 evenals een VT 137 verkozen.
Goederenverkeer en de Spreewaldbahn – nu wordt het interessant, hier komt het spel en mijn invulling echt tot uiting. De grote uitdaging is namelijk dat het schaduwstation van de Spreewaldbahn niet kan worden gebruikt zoals dat bij FREMO wel wordt gebruikt; het samenstellen van treinen voorafgaand aan de reis. Dus er is sprake géén sprake van een opgebouwde treinsamenstelling vanuit het goederenstation, maar vanuit de vertrektrein in het station Zingst. Dit is natuurlijk erg saai en komt niet overeen met de werkelijkheid. Daar valt iets aan te veranderen door het loslaten van de koppeling tussen wagen en vrachtbrief. Laat me dit uitleggen; normaal gesproken rijdt een wagen mee in een trein op basis van een bestemming van de wagen, die wordt grotendeels bepaald door de vrachtbrief (of door een andere vervoersorder: herstelling/sloop/herpositie/etc). Dus de wagen is ná vertrek uit station Zingst niet meer gekoppeld met de vrachtbrief.
1. Koppeling wagen en vrachtbrief – deze koppeling wordt weer geactiveerd zodra de trein – die uit het schaduwstation vertrekt – en aankomt op spoor II. Dit is het goederenspoor. Zodra de trein daar aankomt, wordt direct de vol automaat gestopt, de trein gaat over op handbediening (daarover later meer). Voordat de loc eraf gaat zal de koppeling moeten worden gelegd van wagen naar vrachtbrief, anders is er geen spel. De koppeling wordt verzorgd door een kastje bevestigd aan de baan ter hoogte van station Zingst. In dit kastje zijn ondergebracht:
- de vakken voor de vrachtbrieven, per wagentype één vak;
- een vak voor de wagenkaarten van de meegebrachte wagens door de aankomsttrein;
- elektronica in de vorm van een display, een keuze- en een drukknop;
2. De 4-segmenten vrachtbrief – de vrachtbrief bestaat eigenlijk uit 4 afzonderlijke vrachtbrieven, 2 per zijde (voor- en achterkant). Er zijn twee bestel modi – BELADEN of LEEG. Een klant (Geadresseerde) bestelt een product van zijn leverancier, de leverancier (Verzender) zorgt ervoor dat er een BELADEN wagen wordt verstuurd aan de klant (Geadresseerde). De achterzijde van de 4-segmenten vrachtbrief bevat informatie over het vervolg in het spel. Dat wil zeggen, wat er moet gebeuren met de wagen/vrachtbrief combinatie, een herpositie order of wagen gaat mee met de eerstvolgende vertrektrein.
3. De logische routes en vaste bepalingen – om het spel te kunnen spelen zijn er spelregels nodig. Deze spelregels zijn nodig om de logische routes van de weg van de vracht vast te leggen. De vaste bepalingen zijn:
- Open wagens zonder zichtbare lading zijn LEEG en worden dus ook zodanig behandeld, dus vrachtbriefsegment 2;
- Gesloten wagens zijn BELADEN of LEEG en worden dus ook zodanig behandeld, dus vrachtbriefsegment 1 of 2;
- Wagens met een vaste inhoud (vee, natte of droge bulk) hebben ALTIJD een vast plaatsingspunt ook al staat dit afwijkend op de gekozen vrachtbrief;
- De elektronica bepaalt welke hoofdvrachtbrief (dus niet segment 1,2,3,4) hoort bij welke wagen, dit wordt gedaan bij aankomst goederentrein;
De logische routes – dus welke segmenten worden vervolgens doorlopen: - Nadat een wagen met vrachtbriefsegment 1 of 2 is geplaatst en de klok is het middaguur gepasseerd, wordt de wagen verplaatst naar de BUNDEL;
- Vanuit de BUNDEL bepaalt de elektronica of vrachtbriefsegment 3 of 4 wordt geselecteerd, bij 3 wordt de wagen naar het plaatsingspunt gerangeerd. Bij 4 wordt de wagen samengevoegd met de BELADEN wagens in de BUNDEL en op een later tijdstip als één konvooi gereden naar het station van vertrek – op spoor II;
- Voor privaat wagens geldt bepaling dat na segment 1 of 2, segment 3 wordt overgeslagen (wageneigenaar bepaalt en niet spoorwegmaatschappij) en dan direct 4;
- Wagens die het vrachtbriefsegment 3 actief hebben worden na de volgende sessie ALTIJD segment 4, gaat altijd via de BUNDEL.
4. Toekennen lading aan wagen – dus we hebben vrachtbrieven per type wagen (max=5), wagenkaarten en een binnenkomende goederentrein met 4 wagens. De selectie staat op 4 en met de drukknop rangeer wordt de verdeling gemaakt: 1=2B, 2=3L, 3=1L en 4=3B*.
Dus de 1e wagen vanaf de loc is 1 en die wordt toebedeeld aan vrachtbrief 2 enzovoorts. Op basis van de vrachtbrief (in dit voorbeeld vrachtbrief 2 van wagentype x) komen de 4-segmenten weer aan de beurt (B=beladen, L=leeg). Start de klok en het spelen kan beginnen. Over klok zal ik een aparte post schrijven.
* indien binnen een wagentype hetzelfde vrachtbriefnummer wordt bepaald, dan moet de eerstvolgende in de serie worden gekozen. In dit voorbeeld zouden de wagens 2 en 4 mits ze allebei van hetzelfde wagentype zijn, van toepassing zijn. De eerste wagen en daaropvolgende met het conflict (in dit voorbeeld wagen 4) zal vrachtbrief 4 uit de stapel toegewezen krijgen. Bij het bereiken van het maximum 5 wordt 1 actief.
De toekenning gebeurd op een logische plaats, in mijn geval op het station Zingst én in de BUNDEL (voor segment 3 en 4), dus hier blijven de vrachtbrieven aan de wagen gekoppeld totdat wagen in de vertrektrein is geplaatst. Dus twee kastjes. Daarnaast nog een apart kastje voor het opbergen van de wagenkaarten en vrachtbrieven die tijdelijk niet meedoen in het spel.
Veel rangeerplezier!
erikmosterd.wordpress.com 